نام تبریز در کتاب ها و اسناد تاریخی تحت نام‌های مختلفی نظیر «تَورِز»، «تَورِژ»، «تِبریز» و «توری» به ثبت رسیده است. این شهر در طول تاریخ بار‌ها ویران و تجدید بنا شده است.تاریخ بنای شهر تبریز دقیقا معلوم نیست، بعضی آن را از زمان ساسانیان گفته اند، برخی بنای آن را به زبیده همسر هارون الرشید نسبت میدهند.در سال ۲۲ هجری قمری که آذربایجان به دست اعراب فتح شد، تبریز قریه ای کوچک بود.در بین سالهای ۵۳۱ تا ۶۵۲ هجری قمری در حکومت سلاجقه، تبریز اهمیت یافت و در زمان اتابک قزل ارسلان، تبریز پایتخت آذربایجان شد.
در دوره ایلخانان، تبریز رونق یافت و پایتخت آنان بود و در سال ۶۹۳ هجری قمری شورشی در تبریز در مخالفت با چاپ و نشر چاو (پول کاغذی) روی داد.در دوران غازان خان تبریز به حد اعلای شکوه خود رسید و ابنیه بسیاری در آن ساخته شد.الجایتو در سال ۷۰۴ هجری قمری، پایتخت خود را به سلطانیه منتقل کرد.
شاهرخ تیموری، پس از لشکر کشی به آذربایجان و جنگ با اسکندر قراقویونلو، مملکت اسکندر را به برادر وی جهانشاه قراقویونلو داد و در این دوره، تبریز به پایتختی قراقویونلو برگزیده شد.با برتری اوزن حسن آق قویونلو، این شهر به تصرف وی درآمد و تا سال ۹۰۷ هجری قمری که شاه اسماعیل اول صفوی الوند بی آق قویونلو را مغلوب کرد، تبریز پایتخت آنان بود.در دوره صفویه در زمان شاه اسماعیل اول صفوی، ترکان عثمانی پس از پیروزی در نبرد چالدران (۹۲۰ هجری قمری) تبریز را گرفتند.به موجب پیمان سال ۱۱۴۹ هجری قمری تبریز به دست نادر شاه از دولت عثمانی پس گرفته شد.
در سال ۱۲۴۳ هجری قمری، در جنگهای ایران و روس، سربازان روس وارد تبریز شدند و پس از تحمیل عهدنامه ترکمن چای در همان سال تبریز را ترک کردند.با شروع جنگ جهانی اول آذربایجان مجددا مورد تهاجم نیروهای روسیه و عثمانی قرار گرفت و در سال ۱۹۱۷ میلادی روسها آذربایجان را ترک کردند و نیروهای عثمانی نیز که در سال ۱۹۱۸ آن را تصرف کرده بودند، سال بعد مجبور به ترک شهر شدند.
شهر تبریز نخستین پایتخت جهان تشیع است و به سبب موقعیت مناسب خود، در گذشته از مراکز تجاری منطقه بوده و هم اکنون نیز یکی از مراکز مهم صنعتی در سطح ایران محسوب می‌شود.این شهر در دو سدهٔ اخیر، مبدأ بسیاری از تحولات اجتماعی، فرهنگی و صنعتی در کشور بوده و نقشی کلیدی در تحولاتی مانند انقلاب مشروطیت، انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ و مدرنیزه کردن ایران داشته است.
تبریز یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است. این شهر بزرگ ترین شهر منطقهٔ شمال غرب کشور و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته می‌شود.بر اساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۹۰ صورت گرفته، شهر تبریز با جمعیتی بالغ بر ۱,۴۹۴,۹۹۸ نفر، چهارمین شهر پر جمعیت ایران پس از شهرهای تهران، مشهد و اصفهان محسوب می‌گردد.این شهر به دلیل جای دادن بسیاری از کارخانجات مادر و بزرگ صنعتی در خود و نیز وجود بیش از ۶۰۰ شرکت قطعه ساز در آن، دومین شهر آلوده و نیز دومین شهر صنعتی کشور پس از تهران به‌شمار می‌رود و به دلیل صنعتی‌بودن، یکی از مهم‌ترین شهرهای مهاجر پذیر ایران محسوب می‌شود.پس از بهره‌برداری از آزادراه نبی‌اکرم، میزان مسافر پذیری تبریز رو به افزایش نهاد و این شهر پس از مشهد به عنوان دومین شهر مسافر پذیر کشور مطرح گردید.به جهت ریشه کنی تکدی گری از تبریز، این شهر به‌عنوان شهر بدون گدا شناخته می‌شود.
رود آجی چای یا تلخه رود از شمال شهر عبور میکند و شاخه ای از آن به نام مهران رود (قوری چای) از میان شهر میگذرد.
۱-کتاب چهره ایران، راهنمای گردشگری استان های ایران، موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتا شناسی،پاییز ۱۳۹۲
۲-سایت شهرداری تبریز
