قلعه جمشیدی مرکزی
قلعه‌ها به لحاظ معماری و ساخت برای دنیای مدرن امروزی بسیار جذاب هستند. نحوه ساخت، محیط اطراف، راه‌های مخفی و بسیاری دیگر از عوامل جذابیت قلعه‌ها هستند. البته بسیاری از قلعه‌ها و کاخ‌ها امروزه تبدیل به موزه شده‌اند و در روز چند صد نفر بازدیدکننده دارند. اما ما در این مطلب می‌خواهیم در مورد قلعه‌های کهن صحبت کنیم قلعه‌ای که قدمتش بسیار بیشتر از کاخ‌ها و قلعه‌هایی است که به موزه تبدیل شده‌اند. قلعه‌ای که در گوشه‌ای از ایران آرام و بی صدا نشسته و منتظر گردشگرانی است تا به بازدید آن بروند و او بتواند رازهای ناگفته خود و قصه سختی‌های روزگارش را تعریف کند.
قلعه جمشیدی کجاست؟
قلعه جمشیدی
استان مرکزی تاریخی بس طولانی دارد که امروزه فقط جاذبه‌های این تاریخ برای ما به یادگار مانده است پس چه بهتر که تا این آثار کهن پابرجا هستند به بازدیدشان برویم. یکی از این آثار تاریخی زیبا که بخش از هویت این استان را تشکیل می‌دهد، قلعه جمشیدی است. قلعه جمشیدی که با نام قلعه گبری نیز شناخته می‌شود در شهرستان نیم‌ور و نزدیک به محلات در یکی از پر جاذبه‌ترین استان‌های کشور یعنی استان مرکزی واقع شده و این به آن معناست که با سفر به استان مرکزی نه تنها فرصت بازدید از قلعه جمشیدی که از چندین جاذبه موجود در این استان تاریخی را خواهید داشت.
تاریخچه قلعه
همانطور که در ابتدا گفتیم، قلعه جمشیدی قلعه تاریخی است که قدمتی طولانی دارد. بر اساس مطالعات و شواهد، تاریخ‌نگاران قدمت قلعه جمشیدی را به دوران پادشاهی جمشید( از پادشاهان اساطیری ایران) نسبت داده شده و احتمالا به همین علت نیز آن را قلعه جمشیدی می‌نامند. افسانه‌ها و روایات فراوانی در مورد این قلعه وجود دارد که پرآوازه‌ترین آن‌ها داستانی درباری نجات مردم شهر است. شاید باورش سخت باشد که یک قلعه عنوان ناجی شهر را کسب کند اما قلعه جمشیدی این لقب را گرفته است. در یکی از روایاتی در مورد قلعه گفته می‌شود، ماجرای نجات مردم شهر به خوبی بیان شده است. گفته می‌شود که در دوران افغان‌ها زمانی که آزادخان شهرها را زیر پای سم اسبان خود نابود می‌کرد، قصد حمله به این شهر را داشت اما مردمان منطقه از پیش چاره این گونه حملات را در دست داشتند، آن به قلعه جمشیدی پناه بردند اما آزادخان بی‌خیال ماجرا نبود و به محاصره قلعه پرداخت.
ماجرای آزادخان
قلعه جمشیدی
احتمالا فکر می‌کنید این قلعه و مردمانش به دلیل محاصره تنگ آزادخان بعد از مدتی به دلیل نبود آذوقه و قدرت دفاعی درهم شکستند؛ اما اینطور نیست. قلعه جمشیدی معماری بسیار پیچیده‌تری داشت. این قلعه غیر قابل نفوذ بوده و آزادخان حتی بعد از مدت‌ها محاصره نیز نتوانست به آن نفوذ کندن درنتیجه به ناچار به محاصره قلعه ادامه داد ولی هرچه که زمان می‌گذشت مردم شهر تسلیم نمی‌شدند زیرا این قلعه راه‌های مخفی بسیار خوبی را به داخل شهر داشت و مردم به راحتی و باخیالی آسوده به شهر رفت و آمد داشته و آذوقه و ابزارآلات مورد نیاز خود را از طریق این راه‌های زیرزمینی و کانال‌ها به داخل قلعه می‌بردند.
معماری قلعه
کمی قبل در مورد راه‌های زیرزمینی و کانال‌های مخفی این قلعه صبحت کردیم و گفتیم که چگونه مردم شهر را از دست آزادخان افغان نجات داد. حال بد نیست به دیگر زوایای قلعه بپردازیم. قلعه جمشیدی مجهر به خندق خندق بوده وهمین هم نفوذ به آن را سخت و غیر ممکن ساخته بود و دروازه چوبی آن نیز به ابزارهای ضد حریق مجهز بود که عملا کار ار برای دشمن بسیار سخت می‌کرد. بالای دروازه قلعه محلی تالار مانند قرار داشت که تا ۲۰ نفر در آن جا گرفته و امکان تیراندازی به دشمن را داشتند. کانال‌ها و راه‌های زیرزمینی قلعه که مقاومت مردم در مقابل آزادخان را افزایش داده بود به زمین‌های زراعتی‌ای منتهی می‌شد که در اطراف شهر قرار داشتند. در پشت بام قلعه نیز سنگابی نسبتا بزرگ قرارداشت که تا ۶ کیلو آب( ۶۰ من شاه) را درخود جاد داده و نگه می‌داشت و زمانی که مردم به آب احتیاج داشتند، راه آن را باز کرده و آب در دسترس مردم قرار می‌گرفت.
قلعه جمشیدی در خاطرات ناصرالدین شاه نیز حضوری محکم دارد. این پادشاه در خاطرات خود قلعه جمشیدی را قلعه‌ای محکم توصیف کردهاست. قلعه جمشیدی شاید امروز از نظر ما تنها یک جاذبه دیدنی باشد اما برای مردمان شهر حکم ناجی را دارد. داستان‌ها و افسانه‌هایی که سینه به سینه نقل شده همگی قلعه جمشیدی را به مانند قهرمانی پرزور و بازو توصیف می‌کنند که سینه خود را در مقابل دشمنان و یاغیان سپر کرده و مردم یک شهر را شر چنین موجوداتی نجات داده است. گرچه بخش‌هایی از این قلعه از بین رفته اما هنوز هم ابهت گذشته خود را حفظ کرده پس بد نیست تا این قلعه هنوز پابرجا است به بازدیدش رفته و پای درد و دلش بنشینیم. اما اگر شما تجربه و خاطره‌ای از قلعه جمشیدی دارید خوشحال می‌شویم آن را با ما در میان بگذارید.
حتما بخوانید: طرز تهیه آش چغندر استان مرکزی
مطالب مرتبط: سوغاتی های استان مرکزی، خانه معلم مرکزی
