بازدید از قلعه حاج وکیل مرکزی
هر گوشه‌ای از ایران پر از جاذبه‌های تاریخی‌ای است که بخشی از تاریخ این مملکت را در دل خود پنهان کرده‌است. هر حکومتی با دوستان و دشمنان خود یادگاری‌هایی از خود به یادگار گذاشته که امروزه به جاذبه‌ای دیدنی و تاریخی شنیدنی تبدیل شده است. پشت هریک از این جاذبه‌ها فردی تاثیر گذار با ماجرایی شنیدنی قرار دارد. استان مرکزی به عنوان منطقه‌ای با قدمتی طولانی از این دست جاذبه‌ها کم ندارد. این استان با مساحت ۲۹۵۳۰ کیلومتر مربعی خود تقریبا در مرکز ایران قرار گرفته است. پستی بلندی‌های تاریخ این سرزمین، اراک و به طور کل استان مرکزی را به منطقه‌ای دیدنی با جاذبه‌های فراوان و افسانه‌هایی شنیدنی تبدیل کرده است. یکی از این جاذبه‌ها که بخشی از تاریخ این منطقه را به دوش خود می‌کشد و ماجرایی جالب و شنیدنی دارد، قلعه حاج وکیل است.
اراک
قلعه حاج وکیل مرکزی
اراک قلب سرزمینی است که در روزگاران گذشته با او چندان خوب تا نکرده‌اند و هر جنگ و شورشی که ایجاد می‌شد زخمی بر تن آن بوده است. زخم‌هایی که تاریخ شنیدنی استان مرکزی را ایجاد کرده‌اند. گرچه قدمت استان مرکزی را به سالیان بسیار دور نسبت می‌دهند اما اراک که امروزه به عنوان پایتخت استان مرکزی شناخته می‌شود، در واقع در دوران حکمرانی فتحعلی شاه قاجار ایجاد شد و در ابتدا با نام قلعه سلطان آباد شناخته می‌شد که بعدها به سلطان آباد و در نهایت به اراک تغییر نام داد. این شهر از زمان بوجود آمدن خود یک دم آرام و قرار نداشته و همواره در معرض جنگ‌ها و شورش‌ها بوده است. با این حال جاذبه‌های این شهر امروزه جزو دیدنی‌ترین جاذبه‌های ایران به شمار می‌روند. برخی از جاذبه‌های اراک عبارتند از: مدرسه سپهدار، آتشکده فردجان، شهر زیرزمینی دلف آباد، حمام چهار فصل، کاروان سرا، پل قوسی اراک، قز قلعه، مقبره آقانورالدین، یخچال نیمه ور، و قلعه حاج وکیل. البته اراک از جاذبه‌های طبیعی نیز چیزی کم ندارد، سرآب پنجعلی، غار سوله خونزا، غار قلعه جوق، شکارگاه چرا، دریاچه میغان و بسیاری دیگر از جاذبه‌های طبیعی اراک به شمار می‌روند.
تاریخچه ساخت قلعه حاج وکیل
قلعه حاج وکیل مرکزی
در دوران قاجار و احتمالا در زمان ناصرالدین شاه قاجار، اراک به عنوان یکی از مراکز مهم فرش ایرانی شناخته می‌شد. به همین دلیل هم شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی به دنبال کسب امتیاز تجارت فرش نزد ناصرالدین شاه رفته و این امتیاز ویژه را از شاه دریافت می‌کنند. پس از آن، شرکتی با نام زیگلر( این شرکت درواقع شرکت تجاری انگلیسی با اصالتی سوییسی بوده) به دنبال انحصاری کردن مراحل تولید فرش، مجموعه‌ای عظیم را در بخش شرق اراک که در آن موقع تقریبا خارج از شهر بوده، احداث کردند (این بنا در حال حاضر در داخل شهر و خیابان شهید چمران (نیسانسان) اراک واقع شده است). این مجموعه عظیم بخش‌های مختلف تولید فرش مانند رنگرزی را در بر داشته و بخشی از مجموعه نیز مسکونی بوده است. این بنا پس از فروپاشی شرکت و کنسولگری انگلیسی جمع آوری شده و بخش از آن توسط حاج محمد حسن میثمی وکیل خریداری شد که بعدها با نام حاج وکیل شناخته شد.
حتما بخوانید: طرز تهیه شیرینی جوزغند سوغات استان مرکزی، خورش فسنجان و کشک مرکزی
معماری قلعه حاج وکیل
قلعه حاج وکیل مرکزی
بنای فعلی قلعه حاج وکیل در واقع بخشی کوچک از مجموعه‌ای عظیم است که در میان ساختمان‌های مدرن امروزی جا مانده است. با این حال مانند مروارید در این بین می‌درخشد. قلعه حاج وکیل از حیاط، شبستان، ایوان، طبقه همکف و بالاخانه تشکیل شده مساحتی تقریبا ۹۰۰ متر مربعی را در بر گرفته است. بنا به طور کلی دارای یک بخش بیرونی در شمال و یک حیاط مرکزی در جنوب است. بخش بیرونی آن شامل ایوانی است که به صورت یکپارچه و از ستون‌های آجری فراوانی ساخته شده است. سرستون‌های این بخش در عین سادگی، زیبایی و پیچیدگی خاص خود را دارند. اگر سر بگردانید، زیر زمین بنا را مشاهده خواهید کرد که در گذشته به عنوان انباری ساختمان استفاده می‌شد. بالای زیر زمین طبقه همکف قرار دارد که با یک کلاه فرنگی تزیین شده است. بخش بیرونی بنا دارای کاشی‌های نره لعاب‌داری است که برای تزیین بنا و زیبایی آن استفاده شده‌اند. در داخل بنا اما برخلاف بیرون آن تزیینات چندانی وجود ندارد. پنجره‌های ساختمان نیز مانند بسیاری از پنجره‌های آن دوران با شبکه‌هایی چوبی حفظ شده‌اند. با توجه به چاه‌ها و قنا‌ت‌هایی که در اطراف بنا وجود دارند می‌توان حدس زد که آب مجموعه از این طریق تامین می‌شده است.
قلعه حاج وکیل اراک یکی از چندین جاذبه دیدنی استان مرکزی و شهر اراک است که یادگار دوران حضور و نفوذ انگلیسی‌ها در ایران است. این بنا در دوران قاجار با هدف انحصاری کردن تولید فرش ایجاد شد که پس از فرو پاشی شرکت و از بین رفتن کنسولگری انگلیس توسط فردی که با نام حاج وکیل شناخته می‌شد خریداری شده است. قلعه حاج وکیل در سال ۱۳۵۷ در فهرست آثار ملی ایران با شماره ۱۷۷۱ ثبت شده است. این بنا امروزه با تغییر کاربری به عنوان دانشگاه جامع علمی کاربردی صنایع دستی فعالیت دارد.
مطالب مرتبط: خانه معلم مرکزی، رستوران های یکسان سازی سپاه درمرکزی
