مسجد شیخ لطف الله در ضلع شرقی میدان امام و مقابل عمارت عالی قاپو قرار دارد و در سال ۱۰۱۱ تا ۱۰۲۸ هجری قمری به فرمان شاه عباس اول در میدان مذکور ساخته شده است. سال سردر معرق مسجد شیخ لطف الله، در سال ۱۰۱۱ هجری قمری پایان یافت و ساختمان و تزیینات آن در سال ۱۰۲۸ هجری قمری به پایان رسیده است. مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین مساجد دوره صفویه به شمار می رود که در ابتدا به منظور اجرای مراسم مذهبی خانواده سلطنتی و وابستگان خاص شاه بنا شده بود، اما بعدا به احترام بزرگ ترین شخصیت مذهبی آن عصر، شیخ لطف الله، به نام وی نامگذاری و برای نماز گذاری او اختصاص داده شد.
این مسجد بی نظیر شاهکار دیگری از هنر معماری و کاشی کاری قرن یازدهم هجری قمری در اصفهان به حساب می آید.
محراب مسجد شیخ لطف الله با کاشی‌کارى معرق و مقرنس‌هاى بسیار دلپذیر تزیین شده است. درون محراب دو لوح وجود دارد. در اطراف محراب کتیبه هایى به خط علیرضا عباسى به تاریخ ۱۰۱۲ هجری قمری است و خطاط دیگرى که باقر نام داشته است، دیده مىشود. در این کتیبه ها روایاتى از پیامبر اکرم و امام ششم شیعیان امام جعفر صادق نقل شده است. اشعارى نیز بر کتیبه هاى ضلع‌هاى شرقى و غربى به چشم می خورد که احتمالاً سراینده آنها شیخ بهایى، عارف دانشمند و شاعر بزرگ دوره صفوى است.
معمار و بنّای مسجد، “استان محمدرضا اصفهانی” است که نام او در داخل محراب زیبای مسجد در لوحه کوچکی ذکر شده است.
مسجد شیخ لطف الله از بناهای تاریخی و مذهبی بسیار مشهوری است که تزیینات کاشی کاری داخلی آن، از ازاره ها به بالا، همه از کاشی های معرق پوشیده شده است و داخل و خارج گنبد بی مانند آن نیز از زیباترین گنبد های اصفهان به شمار می رود که از کاشی های معرق نفیس پوشیده شده است.
باستان شناسان خارجی در مورد عظمت معماری این مسجد گفته اند: “به سختی می توان این بنا را محصول دست بشر دانست.”
