بازار وکیل یکی از نقاط مهم تجارتی شهر شیراز است که در مرکز شهر شرق میدان شهدا قرار دارد و از لحاظ تاریخی و بازرگانی دارای اهمیت بالایی است و در گذشته قلب اقتصاد شهر بوده و امروزه نیز یکی از مراکز بزرگ اقتصادی شیراز است.
این بازار به نواع خود در ایران کم نظیر است و توسط کریم خان زند در امتداد و مجاور مسجد، حمام و آب انبار وکیل ساخته شده است.
معماری این بنا بر گرفته از بازار قیصریه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس کبیر است اما پهنای بازار وکیل بیش از سایر بازارها می باشد. همچنین ۷۴ دهانه طاق ضربی بازار با بلندای بیش از ۱۱ متر بلندتر از تاق سایر بازارهاست که البته هم اینک به علت خاکریزی کف بازار، ارتفاع طاق ها به ده متر تقلیل یافته است.
این بازار که از نظر معماری دارای سه فضای جداگانه است، گذرگاه (برای گذر مشتریان)، حریم مغازه (به بلندای نزدیک به ۲ پله بالاتر از سطح زمین)، فضای مغازه (جایگاه فروش) است. بازار دارای پنج در بزرگ است که در چهار سوی آن جای گرفته است. هم چنین شامل دو راهروی شمالی – جنوبی و شرقی – غربی است که چون صلیبی یکدیگر را قطع کرده اند. در تقاطع این دو رشته چهار سوق قرار گرفته است که بر روی یک هشتی قرار دارد. این چهار سوق دارای طاق بزرگ ضربی محکمی است و در پای طاق نیز چند ترنج آجرکاری شده است. در هشتی نیز مغازه هایی چهارگوش در دو طبقه وجود دارد.
ضلع شمالی – جنوبی بازار از دروازه اصفهان شروع می‌شود و تا کوچه جنوبی سرای مشیر ادامه می یابد. در دو طرف این راسته هر قسمت ۴۱ جفت (۸۲ باب) مغازه وجود دارد که در جلوی هر یک، سکویی از قطعات سنگی بزرگ که بر روی آن، ترنج هایی برجسته کنده کاری شده است. در این بازار برای جلوگیری از نم و رطوبت، مغازه ها را نزدیک به یک متر فراتر از سطح زمین ساخته اند. مغازه ها اغلب دارای پستو بوده و در دو طبقه طراحی شده اند.
بازار وکیل به شکل مثبت (+) ساخته شده یعنی شامل یک رشته شمالی، جنوبی و یک رشته شرقی، غربی است. چهارسویی بلند و وسیع در تقاطع آنها ایجاد شده و دارای چهار درب بزرگ است که شب ها آن ها را می بستند و بازار از هر حیث محفوظ می مانده است.
بازار وکیل که بیش از دویست سال از احداث آن می گذرد هنوز پابرجا است. در حال حاضر خیابان زند، بازار وکیل را به دو قسمت تقسیم نموده و چهار سوق آن در بخش جنوبی واقع شده است.
بازار وکیل شیراز در تیر ماه سال ۱۳۱۵ به شماره ۹۲۴ در فهست آثار ملی ایان به ثبت رسیده است.
