تنگ رازیانه یکی از جاذبه‌های طبیعی و تماشایی ایلام است که با طبیعت زیبای خود گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می‌کند.
این تنگه درهٔ باریک و ژرفی است که در منطقه‌ای سرسبز واقع شده است. محل این تنگه در ۵۰ کیلومتری جاده ایلام-دره‌شهر است. ۷۵ هکتار از اراضی تنگه رازیانه در سال ۱۳۸۸ خورشیدی به عنوان اثر طبیعی-ملی معرفی شد و در همان سال این اثر در فهرست آثار طبیعی ملی ایران قرار گرفت. این ثبت آن را در طبقه دوم سازمان بین‌المللی IUCN قرار داده‌است.
درون این دره‌ی ژرف و باریک که عرض بعضی نقاط آن به یک متر هم می‌رسد، آبی کم عمق و کم عرضی جریان دارد که آرامش و روانی آن در مقابل دیواره‌های بلند به ارتفاع ۱۵ تا ۳۰ متر با شکل‌ها و برش‌های طبیعی، تعامل اجزای طبیعت را به زیبایی نشان می‌دهد. آب داخل تنگه از سراب گرو سرچشمه گرفته و در فصل تابستان بسیار کم و در زمستان و بهار آبی جاری و مستمر است. اینجا، آب و خاک، در کنار هم نقشی بی بدیل را ایجاد کرده‌اند که انسان را به حیرت وا می‌دارد.
در تنگ رازیانه آثار بسیاری از دوران‌های مختلف به چشم می‌خورد که به جذابیت آن می‌افزاید.
این منطقه برای پژوهشگران علوم زمین شناسی و آب شناسی و زمین شناسی آب‌های زیرزمینی (هیدروژئولوژی) بسیار جالب و مفید است. از طرفی دیگر تنگ رازیانه می‌تواند یک زیستگاه مناسب برای پرندگان مهاجر و بومی و خزندگان منطقه باشد چرا که موقعیت طبیعی و شرایط ویژه‌ی اقلیمی و میکروکلیمای خاص آن تمام شرایط مورد نیاز را برای یک زیستگاه و پناهگاه طبیعی حیات وحش مهیا می‌سازد. (میکروکلیمای کوچک‌ترین واحد اقلیمی که تحت شرایط بافت، رنگ، شیب و جنس زمین است)
در صورت برخورد درست و رسیدگی به شرایط این منطقه، تنگ رازیانه از قابلیت‌های اکوتوریسم و گردشگری ویژه‌ای برخوردار است.
پیمایش تنگ رازیانه
جنس دیواره‌های تنگ رازیانه، آهک با ترکیبات کربنات کلسیم است. بلندی دیوارها و همچنین آبی که در میان تنگ روان است، عبور و مرور داخل را مشکل می‌کند. بهتر است بر فراز آن قدم بزنید و تنگ رازیانه را از بالا تماشا کنید. اما اگر توان بدنی و لباس و کفش مناسب (تجهیزات سنگ نوردی) داشته باشید، به دنیای درون تنگ رازیانه رفته و قدم در رود کم عرض و کم عمق بگذارید و از فضای بسیار دیدنی و جذاب آن لذت ببرید. هرچه جلوتر بروید، تاریک و تاریک‌تر می‌شود و شاید کمی دچار دلهره و ترس شوید، اما همه این‌ها بخشی از این سفر جذاب و دوست داشتنی است که همیشه از آن یاد خواهید کرد.
علت شکل گیری تنگ رازیانه
با دیدن منظره‌ی شگفت انگیز تنگ رازیانه برای انسان این سؤال پیش می‌آید که چطور این منطقه به خود شکلی این چنین گرفته است؟
علت این پدیده‌ی زمین شناسی در ابتدا، زمین لرزه و گسیختگی روی لایه‌ی ضخیم آهک (مربوط به دوره الیگومیوسن) بوده که سبب به وجود آمدن درز و شکاف شده. سپس عواملی دیگر چون فرسایش، اختلاف ارتفاع و شیب تند بخش‌های پایینی و بالایی، وضعیت توپوگرافی خاص و عواملی چون بارش و پوشش گیاهی متنوع، همه باهم موجب شکل گیری تنگ رازیانه شده‌اند.
از طرفی دیگر عملکرد آب‌های زیرزمین و فعالیت‌های هیدرولوژی و ژئوهیدرولوژی درز و شکاف‌ها را عمیق‌تر کرده و در طول سالیان دراز اثری بدیع و کم نظیر را در این خطه از سرزمینمان به وجود آورده است.
بررسی‌های انجام شده بر رسوبات تحتانی – فوقانی تنگه، نشان داده که رسوبات متعلق به دوران سوم و چهارم زمین شناسی (منوزوئیک_ آنتروپوزوئیک) می‌باشد.
وجه تسمیه تنگ رازیانه
رازیانه گیاهی معطر، با خواص دارویی بسیار است. رازیانه گل‌هایی زرد رنگ و خوشه‌ای دارد که به صورت وحشی و زراعی در ایران وجود دارد.
از آن جهت نام این تنگ را رازیانه گذاشتند که در پیرامون آن گیاه رازیانه بسیار دیده شده است.
گونه های جانوری و گیاهی تنگ رازیانه
روان بودن آب داخل تنگ و تنگی داخل آن موجب شده تا هیچ جانوری در داخل تنگ زندگی نکند.
این تنگ دارای دو اکوسیستم است:
ا) اکوسیستم داخلی، پوشیده از گیاهان نیمه آبزی
۲) اکوسیستم بیرونی، به خاطر نزدیکی به رشته کوه‌های کویر کوه مملو از انواع گونه‌های گیاهی می‌باشد.
بهترین فصل سفر
بهار: فصل بهار به خاطر هوای معتدل و طبیعت سرسبز منطقه بهترین زمان برای سفر به تنگ رازیانه است. همچنین در فصل بهار می‌توان چادرهای عشایر منطقه را نیز ببینید.
تابستان: در این فصل هوا گرم و آب داخل تنگه کم و کمی گل آلود است.
پاییز: پاییز هوا سرد شده و بارندگی‌های فصلی شروع می‌شود. به خاطر کوتاه شدن روز بازدید از تنگه باید در اوایل روز صورت بگیرد.
زمستان: در زمستان این منطقه پوشیده از برف می‌شود و بازدید از آن سخت است و باید با تجهیزات و ماشین مناسب به سمت این منطقه رفت.
دسترسی به تنگ رازیانه
تنگ رازیانه در ۵۷ کیلومتری شرق ایلام و در شهرستان به دره در دامنه ارتفاعات کبیرکوه (حد فاصل رشته کوه‌های کبیرکوه و سیوان کوه) در سه کیلومتری شرق روستای چنار باشی واقع شده است.
برای رسیدن به این اثر طبیعی و ملی باید به شهر ایلام و سپس به سمت شهرستان دره شهر بروید. پس از طی حدود ۴۵ کیلومتر و گذر از روستای چنار باشی به تنگ رازیانه می‌رسید.
