کاخ اردشیر بابکان که به آتشکده ساسانی فیروزآباد نیز شناخته می شود در استان فارس در شهر فیروز آباد واقع شده است.
اردشیر بابکان پس از پیروزی بر اردوان پنجم در نزدیکی شهر گور در مجاورت برکه ای بزرگ، یکی از مهمترین و باارزش ترین بناهای دوره ساسانی را با استفاده از مصالح سنگ و گچ ساخت. ساختار اصلی کاخ اردشیر سه بخشی است که شامل یک ایوان رفیع که چهار تالار بزرگ بر آن عمود شده اند. این قسمت از طریق پلکانی با برکه مرتبط می شده است. سه تالار گنبددار در پشت این بخش که با یکدیگر و ایوان و تالارها ارتباط دارد ایجاد گردیده. فضای داخلی دارای تزئینات گچبری با الگوگیری از نمونه های هخامنشی است. بالای گنبدها نیز باز است.
بخش سوم نیز شامل یک حیاط با دو ایوان و تالارهایی در اطراف است که به نظر می رسد ورودی اصلی بنا در این قسمت قرار داشته است. نمای خارجی بنا دارای نیم ستون های تزئینی گچی زیبایی است.
کاخ اردشیر بابکان دارای تالارهای تو در تو است و با گذشت ۱۸۰۰ سال گچ بری، قسمت بالای دیوارهای داخلی آن همچنان سالم مانده است. در ضلع شرقی کاخ، چهار ساختمان گنبدی شکل عظیم وجود دارد، این گنبدها به وسیله فیل پوش بالا رفته که مشابه آن در قلعه دختر (قلعه اردشیر) دیده می‌شود. قسمتی از نوک سقف گنبدها در دایره ای به قطر یک متر باز است. در ضلع شمالی خارج از دیوار کاخ نیز چشمه ای زلال از دل خاک می جوشد و استخری طبیعی جلوی این چشمه به وجود آمده است. نهری از کنار دیوار شرقی کاخ عبور می‌کند که موجب آبادانی شهر گور و کاخ ساسانی بوده است. کمی بالاتر از کاخ آتشدانی برای مراسم مذهبی وجود دارد. وجود چهار عنصر طبیعی آب، باد، خاک و آتش امتیار ویژه ای به این منطقه داده است. به علت قرار گرفتن این کاخ در کنار چشمه «قمپ آتشکده» آن را آتشکده فیروزآباد نیز می نامند.
کاخ اردشیر بابکان تجسمی از عناصر بنیادین معماری ساسانی بود که روزگاری دراز پس از برافتادن امپراتوری ساسانی نیز در قالب معماری اسلامی ایران به حیات خود ادامه داد. نقشه اصلی کاخ بنا بر تداوم اصول معماری کاخی که در دور هخامنشیان گسترش یافته بود، دارای دو مجموعه معماری جداگانه، اما وابسته به هم اداری و مسکونی است. کاخ اداری به تقلید از اسلوب اشکانی به ایوانی باز و بزرگ ختم می‌شود، اما این ایوان به سرسرای گنبددار بزرگی می‌رسد که آن را از معماری هخامنشیان و اشکانیان متمایز می‌کند. اتاق پذیرایی اصلی، تالار بار و تختگاه پادشاه بود.
سرسرای چهارگوش کاخ با گنبدی استوار که طاق بندهای سه کنج آن را می پوشاند، نوآوری اصلی معماران ساسانی را می رساند. تقریباً در تمامی نقشه هایی که ساسانیان پس از کاخ فیروزآباد برای ساختن کاخ کشیدند، مثلاً کاخ ساسان در سروستان، این سرسرای گنبددار وجود دارد. پس از ساسانیان نیز، تداوم این اصول را می‌توان در طرح مسجدها دید.
ساخت بنا در پیروی از سنت های دیرپا و پابرجا که بر اساس قابل دسترسی بودن مواد و مصالح محلی شکل گرفته بود، با لاش سنگ و ملاط سنگ گچ انجام گرفته است. درون و بیرون بنا با گچ اندود پوشانیده شده، تا حالت خام و خشن ساختمان پنهان بماند. با شکستن نمای بنا از راه تو نشسته کردن ساختمان و گچ بری های پیش آمده، حالت سایه روشن ایجاد می‌شد که از یک نواختی دیوارهای درونی بدون در و پنجره جلوگیری می‌کرد.
از آرایش درون کاخ، چیز چندانی باقی نمانده است. به نظر می رسد که ستون ها را پیکره مانند می کردند و گچ بری های ظریف قرنیزها نیز با سرمشق از قرنیزهای سنگی تخت جمشید انجام گرفته اند. تحولات جزئیات نقشه و ساختمان کاخ اردشیر در فیروزآباد را که شامل ایوان و اتاق گنبددار می‌باشند، در بسیاری از کاخ های ساسانی پس از آن می توان دید. اگرچه که مواردی مانند کاخ تیسفون که به احتمال زیاد توسط شاپور یکم (۲۴۱-۲۷۲ میلادی) ساخته شده بود و کاخ شاپور در شهر بیشاپور هم در نقشه و هم در آرایش وابسته تاثیرات اشکانی و هلنیستی هستند.
برخی پژوهشگران اهمیت کاخ اردشیر را همپای تخت جمشید می دانند، چرا که اردشیر در این کاخ به تخت نشست.
این بنای تاریخی در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ به شماره ۸۹ در فهرستا آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
