یخچال نیم ور در شهرستان محلات و در شهر نیم ور واقع شده است و مربوط به دور قاجار می باشد.
شهر نیم ور
نیم ور شهری ست از توابع شهرستان محلات و در فاصله ۱۳ کیلومتری جنوب شرق شهر محلات که در مسیر گذر مسافران از دلیجان به محلات واقع شده است.
یخچال نیم ور
این یخچال قدیمی در یک کیلومترى غرب نیمور نرسیده به میدان سنگ واقع شده و تنها یخچال از یخچال‌هاى موجود در محور خمین – دلیجان – محلات است که همچنان پا بر جا مانده، ولى کارکرد اصلى خود را از دست داده است.
نماى بیرونى یخچال که به شکل گنبد مخروطى است بر اثر ریزش‌هاى جوى فرسایش یافته و در بدنه آنها رگه‌هاى متعدد ناشى از این فرسایش به چشم مى‌خورد.
ضخامت دیوارهاى یخچال بیش از یک متر است. نماى داخلى گنبد یخچال با آجر کار شده و شکل هندسى جالب توجهى را به وجود آورده است.
ارتفاع داخل یخچال از محل مخزن تا انتهاى مخروط که روزنه‌اى نیز بر اثر تخریب در آن به وجود آمده، حدود ۱۰ متر است.
مخزن یخچال با خاک پر شده است. طرز کار این یخچال به این صورت بوده که میراب‌ها در فصل زمستان، برای تهیه یخ آب قنات و یا نهرها را به حفره‌ها و گودال‌هایی که در نزدیک بنای یخچال بوده هدایت می‌کردند.
بعد از آماده‌شدن یخ، با کمک مردم یخ‌ها را خرد می‌کردند و روی بستری از کاه در چالهٔ یخچال می‌ریختند. پس از پر شدن چاهٔ یخچال، در آن را با گل می‌بستند و عایق‌کاری می‌کردند.
در فصل تابستان درب یخچال را باز کرده و از یخ آن استفاده می‌کردند. نوع ساخت یخچال و دیوارهای قطور آن، مانع از آب‌شدن سریع یخ می‌شده‌است.
ویژگی یخچال ها
به طور کلی، در قدیم یخچال ها در مسیر آبهای جاری یا نزدیکی رودخانه ها به صورت مخروطی یا دایره ای شکل در مساحتی بین ۵۰ تا ۲۰۰ مترمربع و به عمق ۳۰ متر در زمین کنده می شوند و روی آنها با پی آجر، سنگ و آهک بنای مخروطی شکلی می ساختند که حدود ۱۰ تا ۳۰ متر ساخته ارتفاع داشت و به نوعی شبیه یک عایق در برابر نور خورشید و گرما عمل می کرد. به این ترتیب یخ های یخچال عمیق و محکم می شدند و دوام بیشتری پیدا می کردند. نمای بیرونی یخچال نیم ور به صورت گنبد مخروطی شکل ساخته شده اما بر اثر فرسایش آبی و بادی رگه های زیادی روی آن افتاده است.
این بنا با شماره ۱۹۰۲۴ در اسفند ماه سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ثبت شدهٔ ملی قرار گرفته‌است.
