شهر سرخه، در استان سمنان و کنار شهر سمنان قرار دارد. نام شهر سرخه (سُره) در کتاب “الاعلاق النفیسه” آمده است که متعلق به یکی از نویسندگان قدیمی به نام “ابن رسته” میباشد. سال تألیف این کتاب به سال ۲۹۰ هجری (۹۰۲ میلادی) مربوط است و نویسنده موقعیت سرخه را کنار شهر سمنان بیان کرده است. آثار تاریخی و ارزشمند بسیاری در شهر سرخه وجود دارند که به لحاظ قدمت و زیبایی نظر گردشگران را از سراسر ایران و حتی دنیا به خود جلب کردهاند. در ادامه به معرفی شهر سرخه سمنان خواهیم پرداخت.
از جمله آثاری که در سفر به سرخه سمنان میتوانید بازدید کنید عبارتاند از: حمام بیرون دژ، خانه حاج حشمت اللشکر، مسجد جامع و چهل ستون، بقعه پیر غریب، آب انبار، مسجد امام هادی (ع) و مسجد امام حسین (ع).
شهر سرخه با وسعت ۹۲۲ کیلومتر مربع در فاصله ۲۰ کیلومتری از مرکز استان سمنان و ۱۸۰ کیلومتری شرق تهران قرار دارد. این شهر از شمال به تهران، از شمال شرق به شهرستان مهدیشهر، از شرق به سمنان، از غرب به شهرستان آرادان و از جنوب به دشت کویر متصل است. در شهر سرخه ۱۴ روستا و ۲ دهستان با نامهای هفدر و لاسجرد وجود دارند. مردم محلی سرخه با گویشهای سرخهای، افتری، بیابانکی، لاسجردی و مومن آبادی صحبت میکنند. لارم به ذکر است که سرخه از سنوات کهن زادگاه شخصیتهای بسیار مهم بوده و رئیس جمهور محترم کشورمان جناب حسن روحانی زاده شهر سرخه سمنان میباشند.
مردم محلی سرخه در هنرها و صنعتهای مختلف نظیر قالی بافی، جاجیم بافی، گلیم بافی، روفرشی بافی و حوله بافی مهارت دارند و از دیرباز در این زمینهها فعالیت میکنند. گردشگران میتوانند علاوه بر صنایع دستی معروف سرخه از سوغاتیهای خوشمزه سرخه شامل بادام، گردو، انجیر، انار، خربزه، سیب، گلابی، شیرمال، نان محلی و لبنیات خریداری کنند.
کاروان سرای لاسجرد
این کاروان سرا از کاروان سراهای مربوط به دوره عباسی است و در ابتدای روستای لاسجرد و در مسیر به سمت مشهد مقدس قرار دارد. کاروان سرای لاسجرد در حیاطی وسیع قرار گرفته و ۲ ایوان و ۲۴ حجره دارد. دو ایوان زیبا در شرق و غرب کاروان سرا ساخته شدهاند و جهت استراحت و سکونت مسافران ۶ غرفه دو طرف ایوان غربی مهیا شده است. ایوان شرقی کاروان سرای لاسجرد از ایوان غربی بلندتر بوده و توسط یک دالان به هشت کاروان سرا منتهی میگردد. قدمت کاروان سرای لاسجرد به دوره صفوی مربوط بوده و با شماره ملی ۱۹۹۵ به ثبت فهرست آثار ملی درآمده است.
خانه حاج حشمت اللشکر (ابراهیم خان):
موقعیت خانه حشمت اللشکر ملقب به ابراهیم خان تقریبا در مرکز شهر سرخه قرار دارد و با استناد بر کتابهای تاریخی و شکل معماری ساختمان به راحتی میتوان فهمید که این خانه به دوره قاجاریه مربوط است. حاج حشمت خان پیوندی که حاکم وقت منطقه بوده، مالک این خانه تاریخی میباشد. حاج معمار باشی سمنانی معمار این خانه تاریخی است و خانه ابراهیم خان دارای حمام، باغ، مدرسه، دارالحکومه، چهار منزل مسکونی و … میباشد و در حال حاضر تنها دو خانه از آن باقی مانده است. بادگیرهای دوقلویی با تزئینات زیبا بر فراز خانه تاریخی ابراهیم خان قرار دارند که از نمادهای اصلی شهر سرخه به حساب میآیند. خانه حاج حشمت اللشکر با شماره ملی ۲۹۷۴۳ به ثبت آثار ملی رسیده است.
آب انبار بیرون دژ
آب انبار بیرون دژ در کنار مصلی نماز جمعه شهر سرخه و محله بیرون دژ قرار دارد. این آب انبار که از آب انبارهای بزرگ شهر است به دوران قاجاریه مربوط بوده و به دست حاج حشمت اللشکر ساخته شده است. معماری سنتی این بنا شبیه معماری مناطق کویری میباشد و از اطراف آن تا رأس گنبد عظیم و مخروطی شکلش پلههای مدور احداث شدهاند. بادگیر کوچکی نیز برای خنک کردن آب و به جریان درآوردن هوا بالای گنبد تعبیه گردیده است. آب انبار بیرون دژ با شماره ملی ۴۴۳۵ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
مسجد امام هادی سرخه
در مرکز محله کلان سرخه مسجد امام هادی سرخه واقع شده است. این مسجد با قدمت بیش از ۲۰۰ سال به دوره قاجاریه منسوب است و محرابش در کنج جنوب غربی بنا قرار دارد. تاریخ مرمت و تعمیر بنا نیز به روی گچی در همین کنج نوشته شده است. مسجد امام هادی سرخه با شماره ملی ۴۴۳۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردیده است.
مسجد امام حسین سرخه
مسجد امام حسین روبروی حسینیه سهدا در سرخه قرار گرفته است. این مسجد که به دوره قاجاریه منسوب است، شکل مربع و ۴ کنج دارد که هر کدام از کنجهایش به یکی از ۴ جهت جغرافیاییتعلق دارند. محراب مسجد با نمای سنگ کاری شده در کنج جنوبی قرار دارد.کاشیهای هفت رنگ به کار برده شده در ورودی مسجد تنها تزئینات مسجد به حساب میآیند. مسجد امام حسین با شماره ملی ۵۶۵۷ به ثبت فهرست آثار ملی درآمده است.
از دیگر جاذبههای تاریخی ارزشمندی که در سرخه وجود دارند و اکثرا در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردیدهاند میتوان به آرامگاه شیخ محمود مزدقانی، آرامگاه شیخ علاء الدوله سمنانی، امامزاده عبدالله و اسماعیل، بقعه امامزاده چهارتن ایج، بقعه امامزاده شاه محمد زید، امامزاده شیخین، غار (مغار) افتر، منطقه شکار ممنوع خنار، بیابانک و همچنین چشمههای معدنی آبگرم و تلخاب اشاره کرد.
مطالب مرتبط: روستاهای شهرستان سرخه