معرفی شهرستان شیروان

شیروان مرکز شهرستان شیروان و دومین شهر بزرگ استان خراسان شمالی است. نام شیروان به شیری نسبت داده می‌شود که شکل آن در دامنه کوه در فاصله چند کیلومتری جنوب شهر دیده می‌شود. این کوه به شیرکوه نیز معروف است. سنگ‌های تشکیل‌دهنده شکل شیر با سنگ‌های دیگر موجود در کوه‌های جنوب شهر هم از نظر جنس و هم نوع و رنگ متفاوت است که باعث می‌شود هر بیننده‌ای را به سوی خود جذب کند. شیروان یکی از کهن‌ترین مراکز فرهنگ و تمدن در خراسان شمالی و ایران است و قدمت تمدن در این شهر به ۷۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد. تاکنون بیش از ۱۲۰ اثر باستانی در این منطقه شناسایی‌شده که یکی از آن‌ها تپه باستانی ارگ شیروان است و حالا جزو مهم‌ترین محوطه باستانی شمال شرق کشور است. این ارگ که در اطراف آن سفال‌ها دارای قدمتی ۷۰۰۰ ساله یافت شده، به عنوان کهن‌ترین زیستگاه خراسان شمالی مورد تحقیق و بررسی باستان‌شناسان ایرانی و خارجی قرار گرفته است. قبرهای زرتشتی در اطراف تپه و روستاهای قدیمی گلیان و خانلق زندگی زرتشتی را در شیروان تأیید می‌کند. در ادامه به معرفی شهرستان شیروان خواهیم پرداخت.

ویژگی‌های شهر شیروان

شهر شیروان که در سال ۱۳۰۸ بر اثر زلزله کلاً ویران‌شده، پس از دو سال، دوباره با روش‌های نوین شهرسازی ساخته‌شده، طوری‌که شیروان کنونی هیچ شباهتی به شهرهای باستانی ندارد. شهرستان شیروان با توجه به موقعیت مناسب زیست‌محیطی‌اش مورد توجه جمعیت‌های انسانی بوده است. گویش رایج مردم در شیروان به زبان فارسی با لهجه شیروانی است. این گویش فارسی که ترکیبی از زبان‌های کرمان جی، ترکی و تاتی است که لهجه فارسی منحصربه‌فردی است و اغلب کسانی که مهمان باشند کاملاً این لهجه را متوجه می‌شوند. همچنین مردم شهر شیروان به زبان کردی ترکی تکلم می‌کنند.

جاهای دیدنی شهرستان شیروان

تپه باستانی ارگ نادری

تپه باستانی ارگ نادری بزرگ‌ترین تپه باستانی شهرستان شیروان است و بررسی آثار موجود در این مکان باستانی و مطالعه سفال‌های به دست آمده از آن منطقه همگی نشانگر روابط با جنوب ترکمنستان است. در دوره اسلامی هم در گرداگرد تپه حصاری با چند برج ایجادشده که به همین خاطر به ارگ نادری معروف شده است.

غارهای هنامه

این غارها در روستای هنامه در ۱۸ کیلومتری شمال شرقی شیروان قرار دارند که مجموعه­ای از فضاهای دست کند تشکیل‌شده در دل کوه است. این مجموعه دستکند شامل فضاهای متعدد مسکونی، انبار، آغل و…است که در سه طبقه ساخته شده است. طبقه اول محل نگهداری احشام و طبقات دوم و سوم محل انبار آذوقه و اسکان مردم بوده است. با توجه به سفال‌های یافت شده در اطراف این مجموعه، غارهای هنامه در قرون ۴ و ۵ هجری ساخته‌شده و در دوره‌های بعد به ویژه در زمان آشوب‌ها و ناامنی‌ها مورد استفاده قرار گرفته است.

آرامگاه امامزاده حمزه ابن موسی‌الرضا (ع)

شهرستان شیروان

آرامگاه امامزاده حمزه رضا یکی از بقاع متبرکه و اماکن تاریخی شهرستان شیروان است که در روستای زیارت قرارگرفته و به حمزه ابن موسی الکاظم، از برادران امام رضا (ع) منسوب است. این بنا پلان مستطیلی شکل با چهار ورودی در جهات اصلی دارد. دیوارهای خارجی بنا با طاق‌نماهای قوس‌دار نماسازی شده و ایوان ورودی اصلی در ضلع جنوبی هم کاشی‌کاری شده است. تاریخ ساخت این بنا دقیقاً مشخص نیست ولی با توجه به نوع پلان، نماسازی‌ها و شیوه اجرای گنبد و طاق و قوس‌ها به دوره صفوی مربوط می‌شود که بعدها چندین بار تعمیر شده است.

چهار طاقی تیموری

بنای تاریخی چهار طاقی تیموری در ۶ کیلومتری شیروان واقع‌شده و به عید خواجه یکی از سرداران تیمور منسوب داده می‌شود. بنای مقبره تیموری از بیرون نمای هشت‌ضلعی و از داخل نقشه چهارضلعی دارد. داخل بنا با گچ پوشیده شده که در بخش‌های مختلف نقاشی‌های منحصربه‌فردی با صحنه شکارگاه و نقوش گیاهی تزیین شده است. همچنین در زیر نورگیرهای پایین گنبد، یک نوار کتیبه زیبای گچ بری شده به خط ثلث قرار دارد که با مضمون آیاتی از سوره مبارکه آل عمران جلوه خاصی به این بنا داده است.

آرامگاه زکریـای پیغمبر (ع)

مقبره امامزاده زکریا در فاصله ۷۰ کیلومتری شمال شرق شهر شیروان در حد فاصل روستای نامانلو و منطقه گلول قرار گرفته است. با توجه به روایات کهن در این محل، سر بریده زکریا پیغمبر دفن شده و بدن آن بزرگوار هم به صورت جداگانه در فاصله نزدیکی از بارگاه اصلی دفن شده است. مردم روستاهای اطراف در یکی از روزهای تابستان برای انجام مراسم کهن به سوی زیارتگاه زکریا (ع) رهسپار می‌شوند و بر فراز قله و در جوار آرامگاه مراسم شکرگزاری به جای می‌آورند. این مراسم یکی از کهن‌ترین مراسمات ایرانی است.

حمام پیـر شهید

شهرستان شیروان

حمام پیر شهید نمونه یک حمام خزینه‌ای است که از سه بخش اصلی تشکیل‌شده که شامل رختکن، گرم‌خانه و خزینه آب گرم و سرد است. رختکن یک هشتی با پلان دوازده ضلعی است که از طریق پله به آنجا می‌رسند. در هر ضلع رختکن طاقچه‌هایی برای قرار دادن وسایل وجود دارد. گرم خانه در گوشه شرقی حمام قرار دارد و از دو فضای کوچک‌تر به عنوان خزینه استفاده می شده است. حمام پیر شهید مانند سایر حمام‌های خزینه‌ای پایین ­تر از سطح زمین ساخته شده است.

مطالب مرتبط: روستاهای شهرستان شیروان