قائن و تاریخ ۳۰ هزار ساله‌اش
شرق کشور با وجود فرهنگ و تاریخ چندهزارساله برخی شهرها مثل قائن، هم فال است و هم تماشا. قائن یا قائنات را با عنوان پایتخت طلای سرخ شناخته‌ایم ولی هنوز آن‌چنان که باید ۱۷۰ اثر تاریخی، موزه‌ها و جاذبه‌های طبیعی‌اش، مردم خون‌گرم و فرهنگ سنتی آن را نشناخته‌ایم. مطلب امروز معرفی کوتاهی درباره این شهر است تا برای کسانی که قصد سفر به قائن را دارند تصویری کلی از شهر بسازیم. تا جایی که سفر به قائن را فقط برای خرید زعفرانش برنامه نریزید. وقتی تصمیم گرفتید به قافله مسافران نوروزی و بهاری خراسان جنوبی بپیوندید و یا راهتان به مشهد‌الرضا افتاد با دیدن شهر قائن ذهنیتتان درباره زیبایی‌های شهر کاملا عوض خواهد شد. آنچه قائن با شما به اشتراک می‌گذارد چیزی فراتر از محصولات غذایی و طبیعت‌های بکر است، فرهنگ و تاریخ این شهر هر کسی را حیرت‌زده می‌کند.
جغرافیای شهر قائن
گفتنی است که قائن دومین شهر بزرگ خراسان جنوبی و مرکز شهرستان قائنات است که بر روی دشتی هموار واقع شده و فاصله ۱۰۵ کیلومتری آن از مرکز خراسان جنوبی مانعی برای اشتیاق سفر گردشگران به این شهر نیست. کوه‌های جوان قائن قدمتشان به دوران دوم و سوم زمین‌شناسی می‌رسد؛ این کوه‌ها از مرز افغانستان تا کویر مرکزی کشیده شده‌اند و در بین راه دشت قائن را دور زده‌اند. جالب است بدانید که قائن از شمال به شهرستان‌های گناباد و خواف، از جنوب به شهرستان‌های بیرجند و درمیان و از غرب به فردوس و سرایان ختم می‌شود که توقف یا بازدید از بیرجند این سفر را کامل‌تر می‌کند. ضمنا شرق قائن مرز مشترکی با کشور افغانستان دارد.
تاریخچه شهر قائن
اگر بخواهیم از تاریخ شهر قائن بگوییم باید به آخرین یافته‌های باستان‌شناسی استناد کنیم که سابقه سکونت در این شهر را به حدود ۳۰ هزار سال قبل می‌کشاند. به همین دلیل است که قائن را نخستین زیستگاه بشر در شرق کشور نامیده‌اند و حتی در کتاب‌های تاریخی فراوانی از این شهر صحبت شده است. گفتنی است که این شهر در دوره اسلامی با قرار گرفتن در مسیر راه‌های اصلی تجاری همیشه جزو مناطق مهم شرق به شمار می‌رفته و میزبانی از بازرگانان مسیر سیستان، کرمان و دریای عمان را بر عهده داشته است. علاوه بر این‌ها ۴۰ قلعه تاریخی در قائن شناسایی شده که بیش‌تر آن‌ها در دوره یک هزار سال قبل ساخته شده‌اند.
بهترین فصل سفر
شهر قائن
منابع غنی آب‌های زیرزمینی، دشت‌های مستعد و آب‌وهوای نیمه بیابانی ملایم نه تنها زمینه کشاورزی را برای محلی‌های شهر فراهم کرده بلکه باعث شده قائن و زعفرانش زبان‌زد جهانیان شوند. البته نباید فراموش کرد که قائنی‌ها در طول سال زمستان‌های یخ‌بندان و تابستان‌های گرمی را سپری می‌کنند و برای همین سفر به قائن آن هم در ماه‌های بهمن و مرداد تصمیم به جایی نیست و با وجود اینکه از شروع آبان ماه تا اواخر خرداد فصل بارندگی شهر است ولی بهار و نوروز بهترین زمان سفر به قائن هستند تا گرمی و سردی هوا لذت سفر را از بین نبرند.
جاذبه‌های شهر قائن
برای قائن، داشته‌های ارزشمند تاریخی گواه روشنی در خصوص اصالت و سابقه شهر هستند و بناهایی مثل مسجد جامع قاین، آرامگاه بوذر جمهر، قلعه آرتاگوانا یا قلعه کوه، آرامگاه ابوالمفاخر، خانه سلطانی و قلعه چهل دختر این حقیقت را به خوبی بازتاب می‌کنند. با وجود این آثار، تاریخ‌شناسان و علاقه‌مندان تاریخ ماجراجویی قشنگی را در این شهر رقم می‌زنند و کسانی هم که تمایل به طبیعت‌گردی داشته باشند می‌توانند در جاهایی مثل پارک جنگلی قهستان، غارهای جوجه، تجرک، ملک، پل خیر و میان‌کوه و طبیعت باصفای روستاهای مهمویی و بیهود قائن به گشت‌وگذار بروند. ناگفته نماند که جاذبه‌هایی مثل موزه آب و موزه مردم شناسی و چشیدن طعم غذاهای سنتی می‌تواند فرهنگ شهر را برایتان ملموس‌تر کند.
غذاهای محلی
از آن‌جایی که نمی‌توان بر پیشینه طولانی استان خراسان چشم بست، می‌توان فهمید که بخشی از هویت فرهنگی قائن در طعم دل‌پذیر غذاهای محلی‌اش نهفته است. کشک بادمجان، کلمپه، آش جوشواره و اشکنه از جمله غذاهای سنتی قائن هستند که توصیه می‌کنیم آن‌ها را با دست‌پخت محلی‌های شهر امتحان کنید و روش پختشان را یاد بگیرید. علاوه بر این‌ها انواع نان‌های محلی مثل نان بلوچی، نان پتیرو، کفی، تفتون ترش، گاورسی و دوکله مخصوص این شهر هستند. از بین غذاهای محبوب گیاهی هم می‌توان به ته ترم، کوکوسلمه، سلمه سیخی و سماروق اشاره کرد. جالب است بدانید که اشکنه‌های مختلفی در این شهر طبخ می‌شود که اشکنه گرجه، شیره، سیروجوز تنها چند مورد از آن‌ها می‌باشد.
سوغات شهر قائن
وقتی از خرید سوغاتی جا بمانید تا روزهای متوالی حسرتی را گریبان‌گیر خود خواهید کرد، سفر بدون خریدن سوغاتی کامل نمی‌شود و با وجود محصولات کشاورزی و فرآورده‌های باکیفیت شهر قائن و همچنین هنر دستانِ محلی‌های این منطقه در رضایت از خریدتان شکی نداشته باشید. همان‌طور که گفتیم اصلی‌ترین سوغات قائن زعفران مرغوبش است اما به غیر از زعفران چه چیزی را باید به خانه‌هایتان ببرید؟ سال‌های زیادی است که زرشک، گردو و پسته‌های مرغوب قائن هم آوازه خوبی در بین مردم کشورمان دارند و اغلب گردشگران از خرید این محصولات راضی بوده‌اند اما میوه‌هایی مثل گلابی، گیلاس، انار و توت در شهر قائن مزه‌ای بهشتی دارند که امتحان آن‌ها خالی از لطف نیست، اگر شما هم چیز خوبی به یادگار از شهر قائن گرفته‌اید به گردشگران دیگر معرفی کنید.
مطالب مرتبط: روستاهای شهرستان قائنات، خانه معلم خراسان جنوبی
اسامی روستاهای شهرستان قائنات اسامی روستاهای قائنات استان خراسان شمالی...ادامه»
